जोखिममा साढे नौ अर्ब, को कहाँ ठगिए ?

 - रामबहादुर रावल

चैत्र ४, २०७०- पुतलीसडक, काठमाडौँस्थित स्ट्यान्डर्ड बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाबाट बाबुलाल श्रेष्ठले २ करोड ७० लाख ७१ हजार ६ सय ४८ रुपियाँ ऋण लिएका छन्। तर, उनले एक रुपियाँ पनि ब्याज तिर्नुपर्दैन। कारण, उनी उक्त सहकारीका सञ्चालक खुशचन्द्र श्रेष्ठका दाजु हुन्।

स्ट्यान्डर्ड सहकारीकै खाता पल्टाउने हो भने किचा चित्रकारका नाममा २ करोड १ लाख ४९ हजार रुपियाँ ऋण भेटिन्छ। उनलाई पनि नाम मात्रको ब्याज तोकिएको छ। कारण, उनी अर्का सञ्चालक राजेश श्रेष्ठका व्यावसायिक साझेदार हुन्। ९ लाख ४० हजार रुपियाँ ऋण लिएकी ललिता राईले ब्याजबापत मात्र २ लाख ४४ हजार तिर्नुपर्छ। यतिबिघ्न ब्याज पुग्दा पनि संस्थामा उनलाई ताकेता गर्ने कोही छैन। उनले यति सहुलियत पाउनुको कारण पनि सञ्चालकसँगको नाता नै हो। उनी सञ्चालक राजेश श्रेष्ठकी दिदी हुन्। फ्लेक्जी लोन वा होम लोन शीर्षकमा लगानी गरिएको यस्तो ऋणको साँवा रकम मात्र २३ करोड ४५ लाख छ, स्ट्यान्डर्डको।

बचतकर्ताहरू आफूले खाइनखाई जम्मा गरेको रकम, जागिर सकिएपछि आएको उपदान र विदेशमा पसिना बगाएर पठाएको आफन्तको रेमिट्यान्स फिर्ता पाउन सकिरहेका छैनन्, सहकारीले दिन्छु भनेको ब्याज त परै जाओस्। तर, सञ्चालकहरू ढुक्कले सर्वसाधारणको रकम आफ्नै पैतृक सम्पत्तिजस्तो प्रयोग गररिहेका छन्। उनीहरूले सर्वसाधारणको रकम बिनाब्याज आफन्तलाई बाँडेका छन्। ब्याज लिए पनि नाम मात्रको तोकिएको छ। ब्याज तोकिए पनि र ऋण भनिए पनि संस्थालाई फिर्ता गर्नुपरेको छैन।

राजधानीलगायत मुलुकका विभिन्न सहरमा सर्वसाधारणबाट बचत संकलन गररिहेका धेरै सहकारी संस्थाको साझा कथा हो यो। सहकारीका नाममा टोलटोलमा खुलेका यस्ता सयौँ संस्थाले सहकारीका मान्यता, राज्यले तोकेको नियम, कानुन र मापदण्डलाई उल्लंघन गरी सर्वसाधारणको रकम ठगी गररिहेका छन्। कतिपय सहकारीका सञ्चालकहरूले सर्वसाधारणबाट उठाइएको रकम जथाभावी लगानी गरी डुबाएका छन् भने कतिपय रकम उठाएर भागेका छन्।

को कहाँ ठगिए ?

ekantipur प्रकाशित: चैत्र ४, २०७०