पृथ्वीनारायणलाई क्रूर शासकको हौवा फैलाउने को हुन् ती रोबाटो ?

विपिन अधिकारी

डीन, काठमाडौँ विश्वविद्यालय, स्कुल अफ ल

वास्तवमा पृथ्वीनारायण शाहले बाँचेको समकालीन इतिहासमा काठमाडौँमा बसी काम गर्ने रोमन मिसनका धर्मप्रचारक जोसेप डे रोबाटोबाहेक कसैले पनि उनको खेदो खनेको इतिहासमा देखिँदैन । जतिले खेदो खनेका छन्, तिनको आधार जहिले पनि रोबाटो नै  हुने गरेका छन् । यस प्रसंगमा रोबाटो को हुन् भनेर बुझ्नु आवश्यक छ । उनी एकीकरण युद्धमा कान्तिपुरका राजा जयप्रकाश मल्लका लागि अंग्रेजको सहयोग जुटाउने कार्यमा लागेको शंकाका आधारमा गोर्खालीद्वारा काठमाडौँबाट लखेटिएका व्यक्ति हुन् । उनी  मिसनसहित भारतको बेतियातर्फ लखेटिएका थिए । उनले पृथ्वीनारायणको निन्दा गर्नु स्वाभाविक थियो । शत्रुको तारिफ केवल क्षमतावान्बाट मात्र हुन सक्छ ।

काठमाडौँ उपत्यका एकीकरणको युद्धमा कीर्तिपुरवासीको नाक काटेको, काठमाडौँभित्र खाद्यान्न ओसारपसार गर्ने नाका बन्द गरेको र चाहिनेभन्दा बढी बल प्रयोग गरेको भन्दै रोबाटोले आफ्ना लेखोटमा उल्लेख गरेका छन् । रोबाटोकै लेखोटलाई एक जना अंग्रे जले धेरै पछि अंग्रेजीमा उल्था गरी कोलकाताबाट प्रकाशित हुने एसियाटिक सोसाइटीको जर्नलमा प्रकाशित गरेका थिए । यसबाहेक कुनै पनि इतिहासका अध्येताले पृथ्वीनारायणमाथि यस्ता आरोप लगाएका छैनन् । यहाँनिर के कुरा बिर्सनु हुँदैन भने काठमाडौँ  एकीकरण गर्दा पृथ्वीनारायणले सबैभन्दा कठिन लडाइँ लडेका थिए ।

थप पढ्नको लागि :

पृथ्वीनारायण शाह यस कारण राष्ट्रनिर्माता

http://www.ekantipur.com/nepal/2071/9/27/full-story/7924.html

अंक ६२८ | २०७१ पुस २७